غارهای مرند

 غارهای منطقه کوهستانی مرند باستانی:

ابتدا درنظر بگیریم که یک غار طبیعی حاصل ساختاری کوهزائی ویا تجزیه وشستشوی خاکهای آهکی و... درطی میلیونها سال قبل ارخ می نماید.

 لذا غارها(هرغاری که باشد؛ به غیر از کشف عمر زمین شناسی تاریخی ندارند مگراینکه در 20-15 هزارسال قبل مورداستفاده انسانهای اولیه قرارگرفته باشند که دراینصورت ازبابت دیرینه شناسی دارای ارزش فراوانی می باشند که باید توسط جغرافیدانان وزمین شناسان ودرنهایت باستان شناسان اجتماعی مورد بررسی وتحقیق و کنکاش علمی بخصوص دردیواره ها( بدمبال احتمال داشتن نقش ونگار و درخاک کف غار به احتمال داشتن سنگواره های انسانی وحیوانی قرارگیرد.

تاحال تعدادی ازغارهای مسکونی شده ایران توسط دانشمندان، شناسائی ومورد بررسی ومعرفی قرار گرفته است اما متاسفانه ازغارهای منطقه وسیع مرند( ازکرانه های رودمقدس ارس تا کناره های دریاچه شور و فرودگاه تبریز)هیچ نامی درکتاب ها نیامده است.

درنتیجه:

هیچ کس چه تاریخدان باشد چه جغرافیدان وچه زمین شناس باشد وچه باستان شناس، نمی تواند به تنهائی تاریخی کلی برای یک غاری تعیین بکند مگر اینکه علوم  تاریخ وجغرافیا و زمین شناسی و باستانشناسی دست به دست هم داده و تحقیقات جامعی درمورد چرائی وداشته های یک غار طبیعی انجام  داده باشند ویااینکه  درکتاب های قدیمی ازآن غار وسکونت افراد واقوامی در آن غار نامی برده شده واز یادی وخاطره ای واتفاقی در آن غار ذکری شده باشد.

متاسفانه هرچند منطقه باستانی مرند یک منطقه کوهستانی می باشد و به احتمال قریب به یقین دارای ده ها غار می تواند باشد که هنوز ما از وجودآن اطلاعی نداریم که حتا ممکن است مرند دارای غاری مسکونی نیز باشد که دراثر زمین لرزه ویا بارانهای سیل آسا ورودی های آنها ریزش و مسدودشده باشد و بازممکن است بازلزله ای دیگر و یا بارانی دیگرقسمتی ازاین دهانه ها شسته و قابل رؤیت بشوند. و یاتفاقی دیگر باعث شودتاتوسط طبیعت گردانی همچون رمه داران(چوپانان) ویاکووهنوردان کشف بشوند.

چراکه می دانیم بیشتر غارهای جهانی ابتدا توسط چوپانها کشف شده است . البته چوپان هم بدنبال کشف غارنبوده است بلکه بزی و گوسفندی ازگله وی به سوراخی واردشده است و وی مجبور به رفتن داخل این سوراخ و حتا مجبور به گشادنمودن این سوراخ وواردشدن به غاربرای پیداکردن بزگم شده خودبرآمده است.

دراینجا بدنیست عرض بکنم که من در بررسی آثار تاریخی  و جغرافیائی مرند به سه چیز عقیده ندارم:

1= اغلب افرادی علاقمند مدعی می شوندکه فلان کس فلان نسخۀ قدیمی را درروی پوست آهودارد که فلان گنج طلسم شده را نشان می دهد!!(کسی روشن نمی کند که این نقشه کش باستانی ویاتاریخی کی بوده وچرا گنج خودرا زیر خاک نهاده است وآنرا باچه چیزی طلسم کرده است وچرا نقشه اش راکشیده تااین نقشه نه به دست وراث آن مرحوم بلکه صدها وهزاران سال بعد، به دست فلان دزد آثارزیر خاکی افتاده باشد؟!)

(البته  دفن نمودن آثار زندگی وشخصی مثل النگو- گ.ش.اره و....وحتا سلاح وسپر و سکه طلا ومس ونقره همراه متوفی درقبوری ویا دفن مسکوکات درجنگ ها وکشته شدن صاحب سکه ویا تخریب ساختمانی ودفن شدن وسایل متعلق به آن خانه وقلعه و... بحث علمی دیگری می باشد.)

2= یاادعا میکنند که فلان زمان(البته نامشخص!) دراین روستا دزدان زیر خاکی فلان مکان را کنده ویک خروس تمام طلا را یافته وباخودبرده اند!( بازهم کسی روشن نمی کند که اهالی آن روستا که در زمان حال نیز طلائی ندارند ؛ در زمانهای قدیم این طلا را از کجا آورده وچرا درکالبد خروسی ریخته وآنرا هم دفن کرده اند تا فلان دزد زیر خاکی آنرا یافته وبه دزدد؟؟!!)

3=یا ادعا می کنند که زمانی فردی برای یافتن انتهای این غار خروسی را رها کردند وخروس پس از چندروز وپس ازطی چندین کیلومتر ازفلان روستا سربرآورده است؟!

این قصه  را هم همه روستائیان برای غارخودمی گویند(آیراندیبی هاهم عین همین داستان خروس را برای غار کیرینگن می گویند! اماهیچکس معلوم نمی کند که این محقق روستائی و رهاکننده خروس کی بوده وقصدش ازاین تحقیق چی بوده واین خروس بی نوا درتاریکی چند روزه چه می خورده وچگونه راه خودرا پیدا می کرده است؟! ودرروستای مقصد چه کسی این خروس را شناسائی کرده است؟! 

لذااین گفته ها اغلب مبنای علمی ندارند وفقط توسط عده ای ازروی علاقه به مهم جلوه دادن اطلاعات خود ویاروستای خود ساخته شده اند..

بگذریم:

اینجانب تا سال1387 وتالیف کتاب نگاهی به تاریخ مرند فقط از وجود دو واحد غار درمرند اطلاع داشته و آنهارا معرفی کرده بودم:

1= غار کوهول یا ماغارا در نزدیکی روستای دوگیجان

2= غارکیرینگن در نزدیکی روستای قره گؤز و آیراندیبی در رشته کوه کیامکی در نزدیکی دره دره دیز در وسط های دره

اما سه چهارسال قبل با کمک اطلاعات وعکس های جناب آقای حبیب فتحی بابره از وجود غاری درکوههای بابره-میاب به نام غارهُنه یاهِنه مطلع گشتم ودرهمان زمان این غار را درفضای مجازی معرفی کردم.

سال بعد دو دوست ناشناس کوهنورد(که درتصاویرمربوطه دیده می شوند) برایم عکس هائی ارسال کردندونوشتند که درکوههای روستای سعدی مرند بادوغار آشناشده اند وقرارشد اطلاعات تکمیلی را برایم ارسال نمایند که تاکنون این اطلاعات را دریافت نکرده ام.

آنطور که از موقعیت جغرافیائی غارهابرمی آید غار دویوجان که احتمالن بعدازغارهای علیصدرهمدان-کتله خور زنجان- هامپوئیل مراغه- کرفتو ی  (ببی  کندی(بوکان)،-سویوخ بولاخ( مهاباد)؛  یکی از غارهای بزرگ آذربایجان بزرگ می باشد یک غار جوان و زنده و مرطوب و هنوز درحال زایش است.

این غارباتوجه به موقعیت خطرناک ارتفاعی ومرطوب  خود که دارای دوطبقه می باشد نمی تواند مورداستفاده انسانهای اولیه باشد. اما ازنظر وسعت وداشتن استالاگتیت ها واستالاگمیت های فراوان، می تواندباشناسائی گوشه وکنار وانتهای خود ، بصورت یک جذبه توریستی بزرگ کشوری درآید.

و موقعیت قرارگیری غارهای کیرینگن وهنه وسعدی نشان می دهند که احتمال دارد این غارها مورد استفاده انسان های اولیه قرار گرفته باشند. ودرصورت اثبات این امر می توانند ارزش والای علمی پیدا بکنند.

چراکه می دانیم اولین سکونتگاههای انسانهای اولیه، محوطه غارهای طبیعی بوده است وباتوجه به عمر سکونتگاهی تاریخی شش و هفت هزارساله مرند؛ بعید نیست که انسانهای اوئلیه دراین غارهای کوهستانی مرندسکونت داشته وپس از  تکثیر انسانی وکشف کشاورزی به زمین های دشت پرآب مرند سرازیر شده باشند.

لذا لازم است این غارهای خشک( هنه- کیرینگن- وسعدی و....) ازنظر باستانشناسی مورد ارزیابی و تحقیق بستر غارقرار گرفته وروی آن یافته ها به نتایجی نسبت به قدمت ایجادغار وموقعیت سکونتگاهی و.... دست یافت.

اما درمورد غارهنه هرزنات که درارتفاع وموقعیت خیلی مناسبی قرار دارد ، می توان با کمک فرمانداری محترم و بخشدار علاقمند این فرمانداری جناب آقای نیک نفس و ریاست محترم میراث فرهنگی مرند،  نسبت به شناسائی شاخه های احتمالی  غار هنه  و تحقیقات سکونتگاهی بودن یانبودن کف غار، اقدام و با ثبت درمیراث فرهنگی و نظافت این غار و تهیه روشنائی مناسب وگذاشتن تورهای غارنوردی در روزهای تعطیلی نسبت به معرفی داشته های مرند و رونق توریستی روستای میاب وبابره اقدام نمود.

یک توضیح راجع به غار هِنه:

متاسفانه ما یا ازاینور پشت بام می افتیم ویا ازآنور!!   

چند روز قبل دو نفردوستی پیشم آمدند که توچرا با احداث فرودگاه منطقه آزادارس در یکانات ونیز با لفظ خوی لجی؟! خوی و مرند نداریم که هردومال آذربایجان هستند!!!

ومن جواب دادم که  اولا فرودگاه منطقه آزاد از زیربنا لازم نیست ودوما چون درجلفا فضای لازم را برای احداث فرودگاه ندارند؛ زحمتشان را به مرند می آورند وفردا زمین ها و طبیعت یکانات ازبین خواهد رفت تا فرودگاهی برای تاجرین منطقه ازادساخته شود ومن  نوعی مرندی هم ازفرودگاه تبریز رفت وآمد خواهم کرد پس فرودگاه یکانات هیچ نفعی برای یکاناتی ها ومرندی ها ندارد.